Doanh nhân Nguyễn Công Suất hiện đang giữ cương vị Giám đốc Cty Chế biến dầu thực vật và thực phẩm Việt Nam (VNPOFOOD).

Việc ông bỏ chiếc áo blouse trắng chuyển sang lĩnh vực sản xuất kinh doanh, thực ra chỉ thuần túy là sự thay đổi vị trí công việc, chứ sứ mệnh mà ông theo đuổi và mơ ước vẫn không đổi thay: Đưa quả gấc VN, tinh dầu gấc VN trở thành một đặc sản trên thế giới không nơi nào có được, và chăm lo sức khỏe con người.

Quả gấc Việt, theo cách sử dụng truyền thống là để nấu xôi, từ đâu ông lại nhìn thấy cơ hội từ cây gấc?

- Năm 1990 tôi tốt nghiệp ĐH Y Hà Nội và về công tác tại Viện Quân y 108. Khi ấy tôi được tham gia vào công việc của Ủy ban 10/80 về khắc phục hậu quả chất độc da cam/điôxin tại VN và có điều kiện tổng hợp các tài liệu, tiếp chuyên gia Mỹ, chuẩn bị đề tài nghiên cứu… Trong khuôn khổ chương trình, các nhà khoa học Việt-Mỹ đã thống nhất cách điều trị cho bệnh nhân nhiễm chất da cam/điôxin tại VN, trong đó có những bệnh nhân ung thư gan. Tuy nhiên việc sử dụng vitamin A liều cao để điều trị gây ra nhiều tác dụng phụ mà cụ thể nhất là nhiễm độc vitamin A làm vàng da. Thế là các nhà khoa học VN đưa ra ý tưởng dùng dầu gấc VN thay cho vitamin A liều cao.

Sau một thời gian theo dõi lâm sàng 60 ngày thì thấy bệnh nhân da dẻ khá lên, ăn ngủ tốt, sức khỏe hồi phục, xét nghiệm máu AFP thấy trở lại bình thường. Khi đó các nhà khoa học Mỹ mới bắt đầu quan tâm tới cây gấc VN và họ cũng bắt đầu nghiên cứu. Các nhà khoa học thuộc đại học California nghiên cứu gần mười năm trời và đưa ra kết luận: Cây gấc VN có các chất lycopen và beta caroen gấp 70 lần cà chua, có khả năng chống ôxy hóa và làm chậm quá trình lão hóa, giúp ngăn chặn các bệnh mạn tính và ngăn chặn được 75% các chất gây bệnh ung thư, đặc biệt là điều trị ung thư vú ở phụ nữ và ung thư tiền liệt tuyến ở nam giới hiệu quả. Họ đã thốt lên rằng quả gấc VN là một loại “quả đến từ thiên đường” (gấc - fruit from heaven), đồng thời tôn vinh gấc là loại quả sạch nhất thế giới vì sinh trưởng trên cao, có vỏ dày ngăn cách với các chất bẩn và ô nhiễm.

Ông Nguyễn Công Suất.
Ông Nguyễn Công Suất.
Nhìn thấy cơ hội là một chuyện nhưng để biến cơ hội ấy thành hiện thực thật không đơn giản. Có phải vì điều này mà ông đã bỏ nghề để bước vào lĩnh vực kinh doanh?

- Bình thường những loại dược chất hóa học uống vào người có thể gây ra đến 14 loại tác dụng phụ. Vì thế một bác sĩ điều trị như tôi khi nắm được những dược chất điều trị bệnh mà không gây tác dụng phụ thì như bắt được vàng. Tuy nhiên trong quá trình đó, một số chuyện xảy ra cũng khiến tôi ưu tư và thôi thúc tôi hành động. Thứ nhất là việc cho bệnh nhân uống tinh dầu gấc bằng ống thủy tinh. Họ bảo uống thì tốt thật nhưng sợ nhất là uống phải mảnh thủy tinh vỡ. Điều trị người bệnh mà làm cho họ sợ thì hiệu quả sẽ không cao. Khi ấy tôi đưa ra ý kiến sản xuất viên nang lên các thủ trưởng tại Viện Quân y 108 thì được trả lời rằng, “cậu cứ đi xin tiền nhà nước đi, nếu được thì chúng ta thực hiện” làm tôi nản. Tôi xoay sang cách mang kết quả nghiên cứu chiết suất tinh dầu gấc cho các xí nghiệp dược để hợp tác thì họ cũng từ chối nốt.

Việc chiết suất dầu gấc thành thuốc hay thực phẩm chức năng còn quá mới. Hơn nữa họ đầu tư máy móc làm nhưng gấc chỉ có một mùa nên không bõ, trong khi đó họ đầu tư thiết bị dập các viên vitamin C, B1… có thể ăn ngay. Tôi hiểu tình thế như vậy chỉ còn cách dựa vào chính mình. Tôi đang là bác sĩ điều trị làm việc tại một bệnh viện lớn, nếu từ bỏ mà chuyển sang sản xuất kinh doanh – lĩnh vực không có lấy chút kiến thức và kinh nghiệm thì rủi ro sẽ rất lớn, nhưng lại nghĩ, nếu mình không làm thì ai làm. Làm bác sĩ mình chỉ chữa trị cho được một số người thôi, còn sản xuất tinh dầu gấc mình có thể chăm lo sức khỏe cho nhiều người, nên tôi quyết…

Theo tôi biết câu chuyện từ sản xuất tinh dầu gấc thô và xuất khẩu đến dạng viên nén màu hồng tươi được các nhà khoa học Mỹ ví như những viên ruby mà hiện nay đã có đến gần hai chục thương hiệu nhái theo cũng không hề dễ dàng?

- Hồi tôi làm đề tài ở Viện Quân y 108 là chiết suất tinh dầu thô. Khi bắt tay thực hiện dự án riêng tôi cũng làm theo cách như thế nhưng với quy mô lớn hơn. Khó khăn ban đầu là chưa ở đâu chiết suất tinh dầu gấc nên không thể mua thiết bị, máy móc ở đâu được. Vả lại cũng chỉ VN là có gấc. Tôi phải đọc tài liệu, kết hợp các loại thiết bị lại với nhau. Các chuyên gia Mỹ cũng mách bảo tôi về những thiết bị mà họ nghĩ là có thể. Nỗ lực lắm cuối cùng tôi cũng chiết suất được 2 tấn tinh dầu gấc và phía Mỹ đã bao mua toàn bộ, qua đó càng khuyến khích tôi làm.

Khi chuyển sang làm dạng viên nén, không có vốn đầu tư, thì một điều may mắn là tôi lại được các bệnh nhân của tôi cho vay. Họ cho tôi vay 80.000USD mà không cần nghĩ ngợi. Bây giờ nhiều lúc nghĩ lại, mình liều mà họ còn liều hơn, nếu mình thất bại thì tiền họ cho vay cũng mất. Có người bảo: “Nói thật khi ấy thấy anh quyết chí quá thì em cũng theo chứ có biết bác vay làm gì và khả năng trả nợ thế nào đâu…”.

Gấc là một loại cây dân gian VN được dùng chế biến món ăn dân gian, thế nhưng khi được chiết suất và chế biến thành thực phẩm chức năng thì nó lại được thị trường nước ngoài biết đến nhiều hơn là trong nước. Vì sao vậy?

- Có lẽ đầu tiên là sự quan tâm từ các nhà khoa học Mỹ cùng với công trình nghiên cứu của họ. Năm 2002, xưởng sản xuất viên nang ra đời thì các khách hàng đến từ nước ngoài càng nhiều hơn. Sau Mỹ là Đức, Châu Âu, Nhật, Nga, Argentina, Châu Phi và một số nước Đông Nam Á cũng đã tìm đến với viên nang tinh dầu gấc Vinaga của chúng tôi. Ba năm về trước, xuất khẩu chiếm 60% tới khoảng 10 nước trên thế giới với doanh số bán hàng 16 triệu viên nang. Từ năm 2009 khi có chủ trương “Người VN ưu tiên dùng hàng VN” thì người tiêu dùng trong nước đã quan tâm hơn, vì thế thị phần trong nước tăng lên 60%.

Nhiều nước trên thế giới đã mua sản phẩm của VNPOFOOD, vậy có đối tác nước ngoài nào đã đặt vấn đề hợp tác trồng trọt và sản xuất?

- Người Mỹ muốn mua tinh dầu nhưng sau đó tôi không bán tinh dầu thô nữa mà bán viên nang. Họ chỉ mua viên sản phẩm chứ nhất định không chịu mua thương hiệu với lý do bao bì cần tiếng Anh, thực ra họ mua về, đóng gói và làm thương hiệu để bán với giá cao hơn. Đức và một số nước Châu Âu chấp nhận mua thương hiệu, còn khách hàng Nhật thì muốn mua quả gấc sấy khô để về chế biến. Tôi cũng đã từng xuất hai tấn quả gấc đông lạnh sang Mỹ, họ xay làm sinh tố. Một khách hàng ở Thái Lan than rằng vì sao tôi bán tại VN giá quá thấp (60.000 đồng một hộp 100 viên) trong khi họ bán tại Thái với giá 58USD. Họ sợ hàng xách tay từ VN sang sẽ cạnh tranh mạnh với họ. Gần đây, một đối tác từ Hungary sang đặt vấn đề, họ sẽ đầu tư nhà máy, còn chúng tôi đưa kỹ sư sang huấn luyện và xuất khẩu quả gấc khô. Họ vẫn lấy thương hiệu Vinaga. Vì sao nhiều nước phát triển muốn mua gấc VN như vậy? Bởi hiện chỉ có VN trồng được gấc. Vì thế có một nữ chuyên gia người Mỹ nuôi kế hoạch trồng gấc tại nước họ. Bà ấy xem bản đồ và vạch một đường theo vĩ tuyến từ VN sang Mỹ và có điểm tương ứng là Hawaii, dự định trồng gấc tại đó vì cho rằng khí hậu tương đồng VN.

Quá trình ông Suất nâng tầm cây gấc Việt cũng là quá trình khám phá những phương thuốc kỳ diệu của nó. Theo các nhà khoa học thuộc Đại học Tokyo (Nhật), dầu gấc còn có thể điều trị căn bệnh tiểu đường, các bệnh về gan mật và dạ dày, tá tràng... Câu chuyện thú vị hơn nữa tôi được biết, năm 1987 khi xảy ra sự cố nổ nhà máy điện nguyên tử Tréc-nô-bưn, VN đã xuất sang Liên Xô 4,6 tấn gấc để chữa nhiễm xạ cho trẻ em. Có lẽ vì thế mà những bệnh nhân ung thư qua xạ trị hỏng da, uống dầu gấc vào đã giúp da hồi phục.

Ông đã thành công với việc phát huy các giá trị dược chất của cây gấc VN. Đích đến sắp tới của ông là gì?

- Càng nghiên cứu mới thấy rằng dầu gấc còn có những tiềm năng kỳ diệu. Gần gũi nhất là dầu gấc có thể dùng để chế tạo mỹ phẩm. Có đến 75% lycopen hóa học trong mỹ phẩm hiện nay mà dầu gấc hoàn toàn có thể thay thế. Theo tài liệu, đầu thế kỉ 20, giáo sư Bùi Đình Sang của Trường Y Dược Đông Dương cùng với một giáo sư người Pháp đã dùng dầu gấc chế tạo son môi. Dầu gấc giúp ngăn sạm da, rụng tóc và chống khô mắt hữu hiệu. Tôi đang nuôi kế hoạch từ dầu gấc sẽ sản xuất nước giải khát thảo dược rất tốt cho sức khỏe con người. Nhưng trên hết, tôi muốn xây dựng hình ảnh quả gấc VN là một loại “quả đến từ thiên đường” và sạch nhất thế giới, tạo nên thương hiệu gấc VN đặc sắc, và qua đó góp phần nhỏ bé quảng bá hình ảnh đất nước VN.

Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện này!

Theo báo laodong.vn